دست برتر در شورای امنیت سازمان ملل
جایگاه منحصر بفرد در حوزه انرژی
ایفای نقش مهم در تامین مواد غذایی جهان
با وجود فراز و فرودها در جریان جنگ اوکراین و تشدید فشارهای غرب علیه روسیه، انتظار نمی رود که کرملین در این جنگ تن به شکست بدهد یا اهداف خود عقب نشینی کند.
زوال یکجانبه گرایی با انتقال قدرت از غرب به شرق
نشست اخیر سران سازمان همکاری شانگهای در سمرقند، به ویژه با توجه به شرایط کنونی بین المللی، اهمیت بسیار زیادی برای روسیه داشت زیرا فرصتی بود تا روسیه خود را از زیر فشار تحریم های غرب به رهبری آمریکا خارج کند. یوری اوشاکوف سخنگوی سیاست خارجی کرملین گفت که این نشست «زمینه ساز تغییرات سیاسی بزرگ» خواهد بود.
قدرت بازدارندگی دفاعی با حضور چهار قدرت هسته ای جهان
مولفه های گوناگون قدرت سازمان همکاری شانگهای که در بالا به برخی موارد آن اشاره شد، از شکل گرفتن نظمی جدید در جهان، افول عصر یکجانبه گرایی و ظهور جندجانبه گرایی و چندقطبی در جهان حکایت دارد.
قدرت اقتصادی نوظهور
حضور چین، روسیه ، هند و پاکستان به عنوان چهار قدرت نظامی بزرگ و صاحب سلاح هسته ای جهان در جمع کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، باعث شده تا این سازمان علاوه بر برخورداری از قدرت اقتصادی برتر، از قدرت بازدارندگی بسیار بالا در برابر هرگونه اقدام نظامی احتمالی از هر گوشه از جهان برخوردار باشد.
روابط اقتصادی و راهبردی پکن و کرملین از زمان گفت و گوهای مستقیم پوتین و شی جینپنیگ سران روسیه و چین در ماه فوریه سال جاری میلادی در پایتخت چین تقویت شده است. سران دو کشور در ملاقات اخیر در حاشیه اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای در سمرقند هم بر تقویت روابط تاکید کردند.
یکی از راه های روسیه برای درهم شکستن جبهه غرب در اوکراین و سایر عرصه ها ایجاد یک ائتلاف قدرتمند با چین و تکیه بر روابط راهبردی خود با ایران است. این از نظر سیاسی، نظامی، اقتصادی و ژئوپولیتیک، اهمیت به سزایی برای روسیه دارد.
اکنون، پیوستن ایران به عنوان یک قدرت بزرگ منطقه ای به جمع اعضای اصلی سازمان همکاری شانگهای به عنوان بزرگترین سازمان منطقه ای جهان و نیز پیوستن ازبکستان، هند و پاکستان به آن در سالهای گذشته، تحلیل ها را مبنی بر اینکه سازمان همکاری شانگهای به ویژه در شرایط کنونی با سرعت بیشتری درحال محقق کردن روند انتقال قدرت از غرب به شرق است، بیش از پیش جامه عمل پوشانده است.
قدرتهای غربی رویدادهایی نظیر اجلاس اخیر سران سازمان همکاری شانگهای و ملاقات رهبران کشورهای عضو این سازمان قدرتمند را با حساسیت، با دقت و البته با نگرانی دنبال می کنند زیرا بخوبی نسبت به اهمیت این نشست ها و دیدارها و تصمیم های بزرگی که در آن برای تقویت قدرت همه جانبه بلوک شرق گرفته می شود، واقف هستند.
تعداد اعضا
حضور قدرتهای برزگ و نوظهور اقتصادی نظیر چین ، هند و روسیه در سازمان همکاری شانگهای و اخیرا هم پیوستن ایران به عنوان یکی از مهم ترین قطب های نفت و گاز جهان به این سازمان، باعث شده تا سازمان همکاری شانگهای قدرتی برتر در عرصه اقتصادی در جهان شناخته شود.
قدرت اقتصادی، نظامی و سیاسی در جهان، با سرعت قابل توجهی از بلوک غرب درحال انتقال به بلوک شرق است و تمایل کشورها برای عضویت در سازمان شانگهای و نیز تمایل روزافزون کشورهای مختلف جهان از جمله حوزه آمریکای لاتین، آفریقا، خاورمیانه و حتی اروپا به سمت همکاری های اقتصادی با چین و نیز تاثیر شدید تحریم آمریکا علیه روسیه بر بازار جهانی انرژی و مواد غذایی، از نشانه های بارز چرخش قدرت از غرب به شرق است.
از حیث اقتصادی، غرب تصور می کرد که با تلاش اروپا برای کاهش وابستگی به انرژی صادراتی روسیه، اقتصاد شدیدا وابسته به نفت و گاز آن کشور به شدت آسیب ببیند و در نتیجه بیش از گذشته، کوچکتر شود؛ اما توسعه روابط اقتصادی با چین می تواند یک مشتری ثروتمند و پرمصرف تازه برای انرژی صادراتی روسیه پیدا کند و از آن سو، شرکت های چینی هم با سرمایه گذاری در بازار روسیه، جای خالی شرکت های غربی را پر می کنند. اگرچه این دو قدرت شرق، به نوعی رقیب هم محسوب می شوند اما سعی می کنند در برابر جبهه قدرت غرب، همسو عمل کنند.
تشدید بحران جهانی کمبود مواد غذایی و افزایش بهای آن به ویژه به دلیل تغییرات اقلیمی و خشکسالی و جنگ اوکراین، نقش کشورهای کلیدی و اثرگذار در تامین زنجریه غذایی و غلات جهان از جمله کشورهایی چون روسیه، هند، چین و قزاقستان را بیش از پیش نمایان می کند. این کشورها اگرچه جمعیت زیادی را در خود جای داده اند اما همچنان نقشی اجتناب ناپذیر و غیرقابل انکار درکمک به تامین مواد غذایی مورد نیاز جهان ایفا می کنند.
به باور تحلیل گران مسائل بین المللی، از جانب دیگر، پکن تاکنون تلاش کرده است در جنگ اوکراین، میان دو خط حرکت کند به گونه ای که نه با تحریم روسیه و کمک تسلیحاتی غرب به اوکراین همراه شود و نه به اندازه ای به روسیه نزدیک شود که ظن مشارکت اش در یک ائتلاف نظامی و راهبردی علیه اوکراین و حتی غرب، قوت بگیرد و ناخواسته در معرض مجازات های اقتصادی، تحریم و انزوا واقع شود.